Welke hbo- en wo-opleidingen mogen hun studenten selecteren? En hoe verloopt die selectie dan? Die vraag houdt veel examenleerlingen, ouders en schooldecanen bezig. Samen met Lyceo LOB en Qompas hebben we de belangrijkste antwoorden op een handige poster gezet.
Nadat de poster is verschenen zijn er soms nog wijzigingen. Check de toelatingseisen van de opleiding die jij wilt doen dus altijd nog op de website van de instelling waar jij naartoe wilt.
Wil je meer weten over wat selectie is en hoe het werkt? Hier leggen we alles nog eens uit.
Het grootste deel van de opleidingen laat nog altijd iedere havist of vwo’er toe die voldoet aan de profieleisen van die opleiding. Onder ‘aanbod en toelating’ in elk artikel van de gids beschrijven we de toelatingseisen. Aanmelden moet voor de meeste opleidingen vóór 1 mei in Studielink. Daarna volgt de studiekeuzecheck, ook wel matching genoemd. De universiteiten en hogescholen proberen daarmee de juiste student op de juiste plek te krijgen. Meestal bestaat de check uit een online vragenlijst en een matchingsdag, waarop je informatie krijgt, opdrachten moet maken en soms ook een toets doet. Op basis daarvan krijg je een advies. Dit advies is niet bindend. Ook als je een negatief advies krijgt, moet de instelling je gewoon toelaten als je zelf nog steeds die opleiding wilt doen.
Na 1 mei
Als je je inschrijft na 1 mei is een universiteit of hogeschool niet meer verplicht om je een studiekeuzecheck aan te bieden, en kun je dus niet achteraf klagen als de studie niet bij je past. Ook mag een instelling dan besluiten je te weigeren, zowel met als zonder studiekeuzecheck. Sinds een aantal jaar zijn er ook opleidingen die een verplichte matching hanteren: bijvoorbeeld bio-farmaceutische wetenschappen in Leiden. Als je daar niet meedoet aan de matching, word je niet toegelaten. Bij sommige opleidingen mag je je dus wél later dan 1 mei aanmelden – dat kun je het beste bij
de desbetreffende universiteit of hogeschool navragen.
Studies met een numerus fixus laten een maximaal aantal studenten toe. De deadline voor aanmelding ligt voor alle fixusstudies op 15 januari. Per jaar mag je bij maximaal twee fixusstudies tegelijk meedoen met de selectie (uitzonderingen zijn geneeskunde, tandheelkunde, fysiotherapie, verloskunde en mondzorgkunde: daar maar één). Zowel op de poster als in de artikelen in de gids staat aangegeven of een opleiding een numerus fixus heeft. Sommige opleidingen hebben wel 350 aanmeldingen, maar slechts 100 plekken. Andere hebben meer plek dan er aanmeldingen blijken te zijn. Is dat het geval, dan moet de opleiding iedereen plaatsen. Een opleiding kan op drie manieren de beschikbare plekken verdelen; op basis van minimaal twee kwalitatieve criteria zoals een motivatiebrief, gesprek of test, op basis van een loting of een combinatie van kwalitatieve criteria en een loting. In tegenstelling tot de studiekeuzecheck is een selectie wel bindend. Uiterlijk 15 april krijg je de uitslag van de selectieprocedure. Misschien zit je er meteen bij, anders kom je op de wachtlijst. Binnen twee weken weet je het definitief.
Opleidingen die het predicaat kleinschalig en intensief hebben gekregen, mogen ook selecteren. Dat geldt op universitair niveau voor de university colleges, pple van de UvA, ppe van de UU en VU, bestuurs- en organisatiewetenschap en zorg, gezondheid en samenleving van de UU en global studies van de UM. Daarnaast zijn er een handjevol hogescholen, zoals de Hotelschool of de Rietveld Academie. En dan zijn er nog de particuliere hogescholen en universiteiten: die mogen zelf beslissen wie ze wel of niet toelaten, en welke criteria daarvoor gelden.
Daarnaast kun je een selectieprocedure tegenkomen bij programma’s met extra activiteiten, meestal honours programme genoemd. De reguliere opleiding is dan gewoon toegankelijk voor iedereen die aan de profieleisen voldoet, alleen voor deze speciale trajecten wordt geselecteerd. Bij de law colleges in Utrecht en Amsterdam moet je sowieso een honours programme volgen, ook al vallen ze officieel gewoon onder de rechtenopleidingen. Ook sommige Engelstalige tracks van opleidingen van de EUR zijn alleen toegankelijk via het honours programme.
Een filmacademie of het conservatorium hoeft niet te weten hoe goed je bijvoorbeeld in wiskunde was. Zij willen graag zien of je het talent hebt om bijvoorbeeld regisseur of professioneel muzikant te worden. Daarom moet je voor kunst- en muziekopleidingen bijna altijd auditie doen. De kunstopleidingen zijn bekende voorbeelden, maar aanvullende eisen zijn bijvoorbeeld ook de sporttest voor de ALO en de toelatingsprocedures bij de hotelschool en de opleiding verloskunde.
Sommige hogescholen noemen deze aanvullende eisen soms overigens ook ‘selectie’. Zowel een opleiding met aanvullende eisen als een fixusstudie kan dus een uitgebreide toelatings- en selectieprocedure hebben. Maar: opleidingen met aanvullende eisen plaatsen alleen studenten die in hun ogen geschikt zijn. Fixusstudies moeten iedereen plaatsen als er minder aanmeldingen dan plekken zijn. Soms hebben opleidingen zowel aanvullende eisen als een numerus fixus.
In het geval van de Politieacademie en militair-wetenschappelijke bachelors moet je eerst solliciteren op een functie voor je kunt worden toegelaten tot de opleiding.
Zit je op de havo, maar wil je een universitaire opleiding volgen? De meest voor de hand liggende optie is om na de havo een vwo-diploma te halen. En tot voor kort was er nog een tweede route: een hbo-propedeuse halen en dan overstappen. In sommige gevallen kan dat nog, maar een hbo-propedeuse geeft niet meer automatisch recht op toegang tot de universiteit. De universiteiten mogen extra eisen stellen, of hbo’ers zelfs helemaal weigeren. En dat doen ze soms ook. Verdiep je daar dus goed in!
In principe kun je met elk mbo-diploma op niveau 4 een hbo-bachelor doen. Als je niet de juiste vooropleiding hebt, mag een hogeschool extra eisen stellen. Dat verschilt per hogeschool en per opleiding. Je kunt er het beste naar informeren bij de instelling of opleiding zelf.
Selectie komt in de masterfase nog veel vaker voor dan bij de bachelors. En de selectiecriteria zijn lang niet altijd even duidelijk. Keuzegids heeft van elke masteropleiding de selectie-eisen in kaart gebracht. Ze zijn te vinden in onze Online Mastervergelijker. Informatie over onze werkwijze vind je hier.