10 december 2015 – Ondanks de aantrekkende economie bieden lang niet alle mbo-opleidingen de komende jaren goede baankansen. De perspectieven na een zorgopleiding zijn vergeleken met twee jaar geleden zelfs duidelijk verslechterd. In de techniek gaat het beter: vooral het aantrekken van de bouwsector leidt tot gunstige perspectieven voor mbo’ers.
Dat blijkt uit de Keuzegids MBO 2016 die komende week van de drukpers komt. De inhoud van de gids is vanaf vandaag beschikbaar voor de media en voor scholen met een online licentie. De gids geeft voor aanstaande mbo-studenten, hun ouders en begeleiders (zoals schooldecanen) een onafhankelijk en kritisch kompas voor het kiezen van de beste opleidingen.
De gids beschrijft, vergelijkt en beoordeelt het opleidingsaanbod in 47 vakgebieden. Eén van de onderwerpen die steeds belicht worden, zijn de kansen op werk. Aan de ene kant worden cijfers gegeven over het succes van recent afgestudeerden op de arbeidsmarkt. Maar daarnaast meldt de redactie ook een prognose voor de komende vijf jaar. En dan blijkt weer dat resultaten uit het verleden geen garantie vormen voor de toekomst.
Vooral de perspectieven na een mbo-opleiding voor de gezondheidszorg zijn in twee jaar tijd duidelijk verslechterd. Voor Mbo Verzorging waren ze al ‘matig’ en zijn ze nu ‘slecht’. Maar ook voor Mbo Verpleging, dat eerder nog goede kansen bood, ziet het er nu ongunstig uit. Door bezuinigingen in de gezondheidszorg zijn hier veel minder vacatures te verwachten dan voorheen, terwijl het aantal studenten onverminderd groot blijft.
Verbeterd zijn de perspectieven voor een aantal technische richtingen. Dat geldt vooral voor bouw, wegenbouw en installatietechniek. Deze richtingen profiteren van de aantrekkende economie, terwijl de studentenaantallen er juist relatief laag blijven.
De prognoses in deze Keuzegids zijn gebaseerd op de kersverse rapportage van het Maastrichtse onderzoeksinstituut ROA: “De arbeidsmarkt naar Opleiding en Beroep tot 2020” die ook deze week is verschenen. Bij opleidingen die volgens deze rapportage een ‘slecht’ perspectief bieden, betekent dit overigens niet dat afgestudeerden massaal werkloos zullen worden; wel betekent het tekort aan passende vacatures dat ze vaker genoegen zullen moeten nemen met werk op een lager niveau of voor minder uren dan wel euro’s dan verwacht.
In deze Keuzegids, die nu voor de zevende keer verschijnt, wordt ook weer de kwaliteit van de mbo-scholen per vakgebied in detail vergeleken en beoordeeld. Dit gebeurt met studentenoordelen uit de tweejaarlijkse landelijke tevredenheidsenquête in het mbo (de JOB-Monitor), plus cijfers over studiesucces. Die laatste gegevens zijn compleet nieuw, de studentenoordelen zijn dat niet. Door een herindeling van vakgebieden zijn ze wel herberekend.
Scholen kunnen in elke ranglijst van de gids een totaalscore tussen 10 en 100 punten halen, waarbij 60 punten als een gemiddelde score geldt. Heeft een school in een vakgebied een totaalscore van 75 punten of meer, dan mag ze haar opleidingen in dat vak ‘topopleiding’ noemen. Het hierbij horende kwaliteitszegel is dit jaar in 185 gevallen toegekend – op een totaal van bijna 1400 afzonderlijke oordelen. In twee gevallen komt de score van een opleiding zelfs net boven de 100 punten uit. Dit betreft de defensie-vooropleidingen van ROC van Flevoland (105) en van Landstede in Zwolle (103). Het zal duidelijk zijn dat de Keuzegids op deze opleidingen erg weinig aan te merken heeft.
In het inleidende gedeelte van de gids wijst de redactie ook aan welke scholen dwars op de vakgebieden het beste of het zwakste scoren.
Een nieuw element is de manier waarop bevindingen van de Onderwijsinspectie zijn toegevoegd aan het totaaloordeel over de scholen. In de vorige editie van de Keuzegids MBO (die van 2015) werden de inspectie-oordelen op detailniveau per vakgebied weergegeven en verrekend. Een nadeel hiervan was dat lang niet alle opleidingen door de inspectie worden beoordeeld: het toezicht is vooral gericht op het bewaken van de kwaliteitsborging op het niveau van de hele instelling. De Keuzegids volgt die lijn nu en vat in één score samen hoe sterk of zwak de kwaliteitszorg van de school is. Deze score is gebaseerd op rapportages van de Onderwijsinspectie maar de vertaalslag is voor verantwoording van de Keuzegids.
De meest positieve beoordeling van de inspectie krijgen het Nova College en Noorderpoort; de zwakste beoordeling gaat naar Prinsentuin – het ‘groene’ college van ROC West-Brabant dat zeer onlangs van de inspectie een negatief oordeel over de kwaliteitsborging kreeg.
In de bijlage zijn voor drie soorten mbo-scholen met de instellingen met de hoogste en laagste beoordeling terug te vinden. Bij de vakcolleges valt opnieuw de zeer hoge score op van TIO, de enige particuliere mbo-school die aan de landelijke studentenenquête heeft meegedaan. Bij de groene scholen staat het AOC Groenhorst voor het zesde (!) jaar achtereen bovenaan. En Bij de ROC’s is de christelijke school Hoornbeeck nog steeds een uitblinker.
Aan de top van de ranglijsten staan als voorheen vooral scholen die kleinschalig onderwijs kunnen bieden. Maar er zijn ook wel degelijk ‘grote’ instellingen bij de uitblinkers te vinden. Dit jaar geldt dat het sterkst voor het Koning Willem I College in Den Bosch, dat geklommen is naar de derde plaats op de ROC-ranglijst.
Helemaal onderaan dezelfde ranglijst staat opnieuw het ROC Leiden. Wie de verwikkelingen rond deze onderwijsinstelling gevolgd heeft, zal misschien niet verbaasd zijn. Sinds januari 2013 staat deze school onderaan de ranglijsten van de Keuzegids MBO. In eerdere jaren werkte ROC Leiden niet mee aan de landelijke studentenenquête , en ontliep zo wellicht een eerdere signalering van de grootschalige kwaliteitsproblemen.
De beschrijving van opleidingen in de nieuwe Keuzegids MBO 2016 is volledig gebaseerd op de ‘herziene kwalificatiestructuur’ die per september 2016 in het mbo wordt ingevoerd. De redactie heeft zich erover verbaasd dat per 1 december 2015 een aanzienlijk aantal instellingen nog niet helder aangeeft welke opleidingen ze straks precies wel en niet gaan verzorgen. Transparantie is soms ver te zoeken in het mbo. Voor de redactie van deze Keuzegids is dat alleen maar een extra reden om haar werk voort te zetten.
F. Steenkamp, M.L. Schonewille, M. Belet: “Keuzegids MBO 2016”. Leiden, C.H.O.I.,
December 2015. 208 p. Prijs in boekhandel en webwinkel 25 euro. Scholen en instellingen kunnen een licentie op de onlineversie van de gids aanschaffen.